Ostatnio od kilku osób usłyszałam, że kwestia wzrokowców, słuchowców i kinesteteyków, to jakiś niesprawdzony mit i nieco się zaniepokoiłam. Ja korzystam z 5 zmysłów: widzę, słyszę, wącham, smakuję i dotykam – w ten sposób poznaję rzeczywistość. Więc nie wiem, jakie mity na ten temat krążą, ale dziś przedstawię moją wersję.
Nieco historii
Dawno, dawno temu…. Młody Richard Bandler, późniejszy twórca – razem z Johnem Grinderem – Neurolingwistycznego Programowania, rozpoczyna studia na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz. Poszukuje dodatkowej pracy, ponieważ pochodzi z niezamożnej rodziny, a studia sporo kosztują. Dostaje pracę. Spisuje sesje terapeutyczne nagrywane w formacie audio i wideo. To, co szybko pojawia się w głowie młodego Bandlera, to podstawowe pytanie, które potem też stanie się kluczowym pytaniem NLP. Co robi różnicę? Co sprawia, że niektórzy terapeuci szybko nawiązują kontakt i dobrą relację ze swoimi klientami i terapia przynosi szybko pozytywne efekty, a u innych – nie. I nie zależało to od kierunku terapeutycznego, w jakim pracował dany psycholog. Bandler odkrył wtedy, że tym, co pomaga nawiązać dobry kontakt jest dopasowanie się językowe (i nie tylko) terapeuty do swojego klienta. Tak więc jeśli klient mówił: – Czuję się, jak przeciśnięty przez maszynkę! A terapeuta odpowiadał: Proszę popatrzeć na to z innej perspektywy, to tak, jakby jechali po dwóch równoległych pasach autostrady, które nigdy się nie połączą. Ale jeśli terapeuta odpowiadał: Co możesz zrobić, aby poczuć się lepiej? Czy masz jakiś pomysł na to, aby odetchnąć pełną piersią? To wtedy rozmawiali w tym samy systemie reprezentacji, odwołując się do tych samych zmysłów. I taki był początek odkrycia tego, że nasze preferowana reprezentacja zmysłowa znajduje swoje odzwierciedlenie również w języku, którego używamy. Czyli istnienia wzrokowców, słuchowców i kinestetyków.
Kilka faktów
- Informacje ze świata odbieramy polisensorycznie. Wykorzystujemy wzrok, słuch, smak, węch i dotyk – to, co czuje nasze ciało.
- Zazwyczaj mamy jeden zmysł preferowany, przy pomocy którego odbywa się interpretowanie i przetwarzanie wewnątrz naszego umysłu informacji z zewnątrz.
- Preferowanie jednego sytemu reprezentacji nie oznacza, że odcinamy się od pozostałych.
- Żaden system reprezentacji nie jest lepszy lub gorszy od innego.
- Preferowany system reprezentacji determinuje naszą osobistą strategię uczenia się i styl komunikowania się z innymi. Nie jest to do końca potwierdzone badaniami, ale na pewno w procesie komunikowania się, tzw. dostrajanie się, czyli używanie słów z zakresu modalności naszego rozmówcy, dopasowanie tempa oddechu, szybkości mowy, wysokości głosu ma pozytywny wpływ na jakość komunikacji. To samo dotyczy strategii uczenia się. Jest ona zawsze bardzo indywidualna i warto ucząc się samemu i organizując proces uczenia się innych wykorzystywać wszystkie modalności czyli widzieć, słyszeć
i czuć. Jednym słowem uczyć się przez działanie, wykorzystując wszystkie zmysły! - Nie należy badać potencjalnych preferencji naszych uczniów, bo… one kształtują się ostatecznie dopiero po okresie dojrzewania. W klasie mamy 20 uczniów i nie wiem, co dla którego z nich będzie dziś najlepsze w procesie uczenia się. Najważniejsza jest różnorodność, o której już wspominałam.
- 80% informacji odbieramy za pomocą wzroku, ale nie oznacza to, że wszyscy jesteśmy wzrokowcami! System WAK stanowi o tym jak „zapisujemy” informacje, a nie jak odbieramy.
Wg. Smith Przyspieszone uczenie się w klasie
WZROKOWCY
- Myślą obrazowo. Idee, wspomnienia i wyobrażenia przedstawiają sobie w formie obrazów mentalnych.
- Lubią porządek wokół siebie.
- Pamiętają dobrze kolory i rysunki.
- Mówią szybko, mają wysoki tembr głosu, często gubią wątek, robią dygresje.
- Gestykulują na poziomie głowy.
Używane słowa:
- Czasowniki: widzę, spójrz, spoglądać, wyjaśniać, podejrzewać, ukazywać, wyobrażać, dostrzegać, ubarwiać, oświecać, obserwować, pokazywać, wyglądać, przejrzeć, naszkicować, czytać, zaprezentować.
- Przymiotniki: kolorowy, mglisty, jasny, ciemny, wyraźny, klarowny, dalekowzroczny, bezbarwny, podejrzliwy, ładny, wysoki, krótki, szeroki, przeźroczysty, płaski.
- Rzeczowniki: obraz, perspektywa, pogląd, horyzont, błysk, tęcza, pokaz, przegląd, projekcja, punkt widzenia, okno na świat, zaślepienie, wizja, iluminacja, rysunek, światło, sylwetka, słońce.
Powiedzonka: Rzut oka na…, mglista sprawa, nie ma cienia wątpliwości, patrzeć przez place, przez różowe okulary, przymknąć oko, dostrzegam niejasne punkty, mieć kogoś na oku, czarna rozpacz, bez cienia wątpliwości, naświetlić problem, to trzeba dostrzec w szerszej perspektywie, przymknąć oko, jasne jak słońce, zniknij mi z oczu, widzę, co masz na myśli.
Uczenie się:
- Potrzebuje obrazków.
- Chętniej czyta samodzielnie niż słucha.
- Pisze ładnie, prawidłowo, widzi obraz wyrazu. Pismo ładne, wyraźne.
- Czyta dobrze i szybko.
- Woli robić notatki.
- Koncentrację zaburza nieporządek i ruch.
- Gdy się nudzi, patrzy w dal, znajduje coś do oglądania.
Najchętniej uczy się poprzez patrzenie, czytanie, obserwację lub oglądanie demonstracji.
SŁUCHOWCY
- Myślą za pomocą dźwięków.
- Wolą słuchać niż czytać. Z filmów dobrze pamiętają melodie i dialogi.
- Tempo mówienia – średnie, rytmiczne.
- Głos wydobywa się z klatki piersiowej.
- Gestykulacja na poziomie klatki piersiowej.
- Mówiąc mogą dotykać ust, gardła, klatki piersiowej, artykułować dodatkowe dźwięki, np. cmokanie, klaskanie, pstrykanie.
Używane słowa
- Czasowniki: słuchać, mówić, ogłuszać, stukać, szeptać, przepowiadać, zgrzytać, wołać, wypowiadać, bębnić, wzywać, plotkować, grać, śpiewać, krzyczeć, milczeć, szeleścić.
- Przymiotniki: cichy, melodyjny, dźwięczny, dudniący, małomówny, głuchy, rozśpiewany, ogłuszający, piskliwy, donośny, szumny.
- Rzeczowniki: echo, śpiew, rozgłos, pogłos, rezonans, muzyka, brzmienie, świst, przemówienie, cisza.
Powiedzonka: Co słychać, to ostatni dzwonek, nadaje na tej samej fali, kocia muzyka, małpie wrzaski, pozostało bez echa, dać posłuch, być głuchym na czyjeś prośby, głos jak dzwon, nastawiać ucha, głucha cisza, coś mi mówi, że…, coś mi tu nie gra, to brzmi obiecująco, dostrajać się do potrzeb, żyć w harmonii, mowa trawa, to było jak zgrzyt,
to brzmi obiecująco.
Uczenie się:
- Uczy się przez słuchanie.
- Chętnie bierze udział w dyskusji.
- Pisze tak, jak słyszy. Może mieć kłopoty z ortografią.
- Czyta powoli, ponieważ jednocześnie mówi do siebie, porusza ustami podczas czytania.
- Lepszy w mówieniu niż pisaniu.
- Woli powtarzać na głos, nuci, gada.
- Łatwo traci koncentrację z powodu hałasu.
Najchętniej uczy się poprzez aktywne przysłuchiwanie się, słuchanie siebie lub innych.
KINESTETYCY
- Ważne dla nich jest, co dzieje się z ich ciałem, dlatego mogą się wiercić, kręcić, zmieniać pozycję, „rozkładać się” tak, by było im wygodnie. Przywiązują większe znaczenie do swoich odczuć (zwłaszcza emocji) niż inne grupy. Potrzebują więcej czasu, by zinterpretować odbierane informacje pod kątem wcześniejszych doświadczeń i emocji.
- Mają tendencję do ustalania kolejności swoich działań zgodnie ze swoimi odczuciami.
- Widok otoczenia nie ma znaczenia, ważne, żeby było wygodnie.
- Mówi wolno, z pauzami.
- Głos niski, gesty na poziomie brzucha. Oddycha przeponowo.
Używane słowa
- Czasowniki: czuję, działać, podnosić, przeprowadzać, wkraczać, rozważać, skontaktować, rozprowadzać, rozciągać, przystąpić, umieszczać, przenosić, uruchomić, zakładać, wyniknąć, mknąć, przerabiać, biegać, wibrować.
- Przymiotniki: ciężki, ciepły, rozluźniony, podniosły, przysadzony, szorstki, ruchliwy, twardy, ułożony, zręczny, oporny, skłonny, czynny, nieruchomy, szybki, równomierny, kulawy.
- Rzeczowniki: relaks, bieg, czynność, wymiana, obrót, obrót, położenie, wybranie, wsparcie, przychód, siła, zależność, połączenie, uścisk, temperatura, utrzymanie, przepływ, stan, ruch.
Powiedzonka: Jak leci, twarde życie, czujesz to, plan rozpadł się na kawałki, wystawił go do wiatru, ważki argument, przyłożyć rękę do czegoś, smak życia, coś tu śmierdzi, przerobić temat, smak życia, śliska sprawa, między młotem a kowadłem, czuję to w kościach, dotknąć sedna sprawy, mieć apetyt na życie, wpaść jak śliwka w kompot, złapać wiatr
w żagle, podnieść kogoś na duchu, chwytać się…
Uczenie się:
- Uczy się przez działanie.
- Ważny jest ruch, podczas słuchania „wierci się”.
- Przetwarza litery na ruch, musi wielokrotnie napisać słowo, aby je zapamiętać.
- Nie bardzo lubi czytać, woli opisy z akcją.
- Pismo mało czytelne lub specyficzne.
- Najlepiej pamięta to, co wykona.
- Aby się skoncentrować, musi się ruszać albo musi być mu wygodnie.
- Gdy się nudzi wierci się, zmienia pozycję, znajduje coś do trzymania, stukania, obracania.
Najchętniej uczy się poprzez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie: doświadczenie i eksperymenty.
Krótki test – jak jest z Tobą
Nauczyciel wzrokowiec
- dziś wam zaprezentuję…
- czy dostrzegacie?
- wyobraźcie sobie…
- to jasne jak słońce
- mam was na oku
- naświetliłem ten problem ze wszystkich stron
Nauczyciel słuchowiec
- dziś na lekcji omówimy…
- opowiem wam o…
- jak to dla was zabrzmiało?
- co na to powiecie…
- czy usłyszeliście?
- to ostatni dzwonek, aby…
Nauczyciel kinestetyk
- dziś przerobimy kolejny temat,
- dotkniemy sedna sprawy,
- przejdźmy do rzeczy,
- czuję, że złapaliście, o co tu chodzi,
- wreszcie złapaliście wiatr w żagle,
- wasza postawa podnosi mnie na duchu.